9 Subay Olayı

[sark 208]

Daha açıklanmadan ilmek ilmek çözülüp ipliği pazara döküldü Ergenekon iddianamesinin... Hafta boyu okuduğunuz çete tartışmalarıyla pazarınızı da zehretmeyeceğim. Ama -doğruysa- iddianamede bir iddia var ki altını deşmek, tatilinize renk katabilir.

Kimileri Ergenekonun kuruluşunu 600 yıl geri götürürken iddianame, örgütün doğum yılını 1957 diye ilan ediyormuş.

Ergenekonu doğuran olay neymiş?

Bir darbe girişimi...

Nam-ı diğer: 9 Subay olayı...

 

 

İbretlik darbe girişimi

 

Bu iddiayı okuyunca hayrete düştüm. Çünkü Demirkırat belgeselini hazırlarken Bülent Çaplıyla birlikte 9 Subay Olayının hayatta kalan tanıklarının çoğuyla konuşmuş, olayı 17 yıl önce ayrıntılarıyla yansıtmıştık (Bkz: Demirkırat, Doğan, 1991).

Ergenekonun atası mıdır bilmiyorum ama ibretlik bir darbe girişimi olduğu kesindir.

Dilerseniz anlatayım, kararı siz verin.

"Hadi Bir Teşkilat Kuralım"

 

1950de iktidar olan, 1954te iktidarını perçinleyen Adnan Menderes, 1957 seçiminde sandıktan zar zor çıkabilmişti. Çünkü artık sorunlar doruğa ermiş, enflasyon baş göstermiş, hükümet sertleşmiş, muhalefet güçlenmiş, ordu içinde ihtilalci cuntalar türemişti.

İrili ufaklı onlarca cunta, darbe için fırsat kolluyordu.

Müdahale planı yapanlardan biri de Koreden yeni dönmüş olan Faruk Güventürktü.

İhtilal planları yapanlar, daha 1954te Güventürkün kapısını çalıp klasikleşmiş bir darbeci sorusu olan Gidişatı nasıl görüyorsunuz?la nabız yoklamışlardı.

Beğenmiyorum cevabı, derhal bir örgüt selamına dönüşmüştü:

Öyleyse birlikte bir teşkilat kuralım.

Olur, kuralım.

Ya iktidar

ya darağacı

Bu kadar basitti işte...

Hemen üye yazımına başladılar. Dürüst, yetenekli, güvenilir arkadaşlar cemiyete kaydedildi.

Yazılı hiçbir metin tutulmayacak, hücre teşkilatı şeklinde çalışılacak, hücreler birbirine eklenerek zincirleme büyüyecekti.

Yeni örgüt, o dönem Ankarada kök salan Albay Talat Aydemir ekibiyle buluşunca iyice genişledi.

Yarbay Güventürk, girdikleri işin gerçek adını koydu:

Bu, bir ihtilal teşkilatıdır. Sonunda ya iktidara ya darağacına gideriz.

Bunun üzerine ihtilal yemini ettiler.

 

1 numara arayışı

 

İş, bir lider bulmaya gelmişti.

Bugünkü söyleyişle 1 Numarapostunu CHP lideri İsmet İnönüye önermeyi düşündüler. Paşa randevu bile vermedi.

Bunun üzerine Güventürk umulmadık bir isim önerdi: Milli Savunma Bakanı Şemi Ergin...

Bakanı kendilerine yakın buluyorlardı. Acaba kabul eder miydi?

Güventürk randevu aldı ve Erginin kapısını çaldı.

Şimdi ihtilaller tarihine geçecek bir görüşme yaşanacak ve bir yarbay, Milli Savunma Bakanına kendi hükümetini devirmesi için liderlik teklif edecekti.

 

Tuttum, muttum derse...

 

Sonrasını Faruk Güventürk bize şöyle anlatmıştı:

Silahım belimdeydi. Kapıda cip bekliyordu. Eğer Tuttum, muttum deyip tevkife yeltenirse Bakana suikast yapacağım, oradan aşağıya ineceğim. Ciple Bolu ormanlarına gideceğim.

Güventürkün bir güvencesi vardı:

Bakanın emir subayı Adnan Çelikoğlu da teşkilattandı. Bir şey olursa o da kapıda duracak ve yardımcı olacaktı.

Makama girdiğinde lafı biraz dolandırıp Gidişatı nasıl görüyorsunuz? mevzuuna geldi:

Efendim dedi, ...siz askere çok yakınsınız. Biz de sizi çok severiz. Önünüzde bir tarih nehri akıyor. Bu tarih nehrinin şerefini, şanını üzerinize alabilirsiniz. Gelin bize lider olun. Biz, bu iktidarı devirmek istiyoruz.

 

 

Beni bulaştırmayın, siz buyurun!

Olacak iş değildi; ama Ergin şaşırmış görünmedi. Munis bir edayla şunları söyledi:

Söylediklerinizde haklısınız. Fakat ben bir kasaba avukatıyım. Benim karakterim buna müsait değildir. O bakımdan siz isterseniz yapın. Beni karıştırmayın.

Parodi burada da bitmedi.

Bakan Ergin, bu görüşmeden çıkıp Bakanlar Kurulu toplantısına girdi. Toplantıda Menderes, kendisine yeni ihbar edilen bir ihtilal hazırlığını açıkladı.

Samet Kuşçu adlı bir binbaşı, cuntacı 9 subayın adını vermişti:

3 albay, 4 binbaşı, 1 yüzbaşı ve Faruk Güventürk...

 

Odaya kilitlenen bakan

 

Ergin bu son ismi duyunca, Ben biraz önce kendisiyle görüştüm. Bana cuntanın liderliğini teklif etti demedi tabii...

Hatta tersine Orduda böyle bir hazırlığa ihtimal vermediğini söyledi. Bir ara istifaya yeltendi. Bunu, teşkilat üyesi emir subayı engelledi. Bakan kızıp kendini odasına kilitledi. Yapma, etme diye razı ettiler. Vazgeçti.

Teşkilatı da ele vermedi.

 

 

 

Kuşçuya gelince...

 

İhbarcı subay, NATOda görev yaptıktan sonra İstanbula, Ordu Temsil Bürosuna atanmıştı. Orada askerliğini yapmakta olan Asteğmen Zeki Mürenin de amiriydi.

Ordu içindeki ihtilal örgütünü ele vermişti ama elinde somut delil yoktu.

Hükümet, Kuşçudan cuntacıları konuşturup planlarını anlattırmasını istemişti. Polis de bu görüşmeyi gizlice kaydedecekti.

Ama bugünün üstün dinleme teknolojisi o dönem yoktu ki...

Bir polis teknisyeni, elinde koca teyp cihazıyla kış günü balkona gizlenmiş, Kuşçunun bağıra çağıra sorduğu meraklı sorularla, aldığı ürkek cevapları kaydetmeye çalışmıştı.

Sonuç; fiyaskoydu.

Kuşçu teyp bandını Park Otelde İçişleri Bakanına dinletti. Bakan dinlediği fiyaskoya öyle sinirlendi ki, Kuşçu korkudan balkon penceresinden atlayıp kaçmak zorunda kaldı.

Kan ter içinde görev yaptığı Ordu Temsil Bürosuna koştu. Asteğmen Zeki Mürene:

Zeki beni öldürecekler. Araban lazım dedi.

Ama Mürenin arabası tamirdeydi. Bunun üzerine Amerikan Konsolosluğuna sığınmayı denedi. Gelip oradan aldılar, Bakana götürüp teslim ettiler.

 

 

9 subay, 9 kurşun

Bu arada teşkilat panikteydi. Deşifre olmuşlardı.

Alt birimlere haber salındı; örgüt tedbir alıp dağıldı.

Ama Faruk Güventürk tutuklandı. Polatlı Topçu Okulunda askeri hakim karşısına çıkarıldı.

Hakim, genç ihtilalciyi huzura alınca, Vatan hainleri... Nedir bu? Devleti devirmeye kalkışıyorsunuz diye haşladı.

Güventürk altta kalmadı:

4 süngülünün arasındaki birine böyle söylemek kolay. Bunu dışarıda söyleseydiniz, karnınıza 9 kurşun sayardım.

 

Lokomotif ve vagon

9 kurşunun etkisiyle 9 subayın hakimi yumuşadı.

Yok evladım, ağzımdan kaçtı. Gel otur dedi.

Sonra ağız değiştirdi:

Hep Sametin peşine takılmış gidiyorsunuz. Nedir bu? diye sordu.

Bu söz, Güventürkün gururuna dokundu. Teşkilat sırlarını filan unutup hayatının hatasını yaptı:

Paşam! Ben hiç vagon olmamış bir insanım. Hep lokomotif yaşadım. Böyle bir örgüt olsa onun lokomotifi de ben olurdum.

 

Tecrübe konuşuyor

Bu laflar zapta geçti.

Zabıtlar hemen Cumhurbaşkanı Celal Bayara ulaştırıldı.

Bayar eski komitacıydı. Darbe planlarının içinden gelmişti. Olayın önemini hemen kavramış, Liderleri budur. Bunu sıkıştırın diye uyarmıştı.

Sonra kabineyi toplamış, Mesele ciddidir. Bu iş, 9 subayın işi değil. Bütün memlekette ordu içinde cuntalar kök salmıştır. Bunların üzerine ciddiyetle gidin, teşkilatı meydana çıkarın demişti.

Milli Savunma Bakanını da istifaya zorlamıştı.

 

İbretlik

Ama hükümet, Komitacı Bayarın tecrübesine itibar etmedi. Menderes, Silahlı Kuvvetlerle çatışmak istemedi.

Bu, orduya ait bir yaradır. Bunu deşmek bütün Silahlı Kuvvetlere sirayet ettirmek olur. Onlar kendi içlerinde halletsinler dedi. İşi takip etmedi.

Bu hatasını, pahalıya ödedi.

9 subayın yargılanması 6 ay sürdü.

Sonunda 8i beraat etti.

Tek mahkum olan sanık, ihbarcı Binbaşı Samet Kuşçu oldu. Orduyu isyana teşvikten iki yıl hapse mahkum edildi.

Olay kapatıldı.

İki yıl sonra, 27 Mayısta Menderesi devirecek askerler, o çekirdeğin içinden çıkacak, devrilen Cumhurbaşkanı Bayar ise yıllar sonra gazeteci Cüneyt Arcayüreke 9 Subay olayı iyi değerlendirilse 27 Mayıs olmazdı diyecekti

 

 

Can Dündar