Osmanlıya şükran Duyguları

[Ü.Y 9]

Bu seferki İngiltere seyahatimde, İrlanda'ya uğramak da nasip oldu. Önce Belfast'a uğradım. Yollarda ve şehir içinde bir canlılık göze çarpıyor.

Hızlı bir inşaat hareketi var. Sıkıntılı dönemde Amerika'ya giden ve şu anda orada 25 milyonluk bir nüfusa sahip olan İrlandalıların bu gelişmede payları büyük. Ama benim kafamda Osmanlı-İrlanda münasebetleri var. Mustafa Köker Bey'in bu husustaki bir yazısı bana yardımcı oluyor.

 

Geçtiğimiz mayıs ayında Dublin'e yetmiş mil uzaklıktaki Drogheda şehrinde bir tören yapılarak, bir buçuk asır önce İrlanda'yı kasıp kavuran kıtlık döneminde, Osmanlı Devleti'nin yaptığı nakdî ve aynî yardımın hatırasına, tarihî bir binaya, hazırlanmış şükran plaketi asılıyor.

 

Tarihî bilgilere ve belgelere göre iki milyon İrlandalının göç etmesine ve ölümüne sebep olan açlık ve kıtlık felâketi sırasında Sultan Abdülmecid, İrlanda halkına on bin sterlin yardımda bulunmak istediğini bildirir. Fakat, kendi topraklarına dahil bulunan bu bölgeye sadece iki bin sterlin vermeyi kararlaştıran İngiltere Kraliçesi Victoria, İstanbul'daki büyükelçisi vasıtasıyla Sultan'ın teklifine karşı çıkar ve neticede Osmanlı bağışı bin sterline iner.. Sultan Abdülmecid bu defa, tahıl yüklü beş gemi gönderir. Fakat, İngilizlerin Dublin Limanı'na sokmadıkları erzak dolu yardım gemileri, yüklerini Drogheda Limanı'na boşaltırlar. (1847)

 

İşte, bu insanî yardımın hatırasına Drogheda Belediyesi'nce yaptırılan şükran plaketi, 150 yıl önce Türk gemicilerin misafir edildiği eski belediye sarayının duvarına (şimdi burası Westcourt Oteli) çakıldı. Düzenlenen törende ve verilen resepsiyonda konuşan İrlanda Büyükelçimiz Taner Baytok, olayı The Theresthold dergisinde, Thomas P. O'Neill imzasıyla 1957 yılında yayınlanmış yazıdan öğrendiğini söyledi.

 

Baytok, İrlanda asilzâdelerinin padişaha gönderdikleri ve halen Topkapı Sarayı Müzesi arşivinde muhazafa edilen teşekkür mektubunun da bu Osmanlı yardımını doğruladığını belirtti. Mektupta şöyle diyorlardı: "Aşağıda imzaları bulunan biz İrlanda asilzâdeleri, beyefendileri ve sâkinleri, Majesteleri tarafından, acı çeken kederli İrlanda halkına gösterilen cömert hayırseverliğe ve ilgiye en derin minnetlerimizi saygıyla takdim eder ve onlar adına Majesteleri tarafından İrlanda halkının ihtiyaçlarını karşılamak ve acısını dindirmek üzere cömertçe yapılan bin paundluk bağış için teşekkürlerimizi sunarız."

 

Kraliçe Victoria'nın, hem de kendi topraklarına dâhil bir bölgedeki, çok âcil yardım ihtiyacına karşı yapılmak istenen nakdi yardımı engellemesi ve onu onda bire düşürmesi ibret verici bir olaydı. (Maalesef dünyanın başka yerlerinde günümüzde de benzer olaylara rastlamaktayız.) Ama buna karşılık Osmanlı Sultan'ının, siyasî sürtüşmeleri ve ulaşım güçlüklerini de göze alarak, dört bin kilometre uzağa tahıl yüklü gemiler göndermesi, büyük bir âlicenaplık örneğiydi. Büyükelçimiz Baytok, Avrupa'da demokratikleşme ve insan hakları konusunda haksız tenkitlere maruz kaldığımız bir sırada gerçekleşen bu şükran plaketi törenini, Türklerin insan sevgisinin, muhtaçlara ve acı çekenlere nasıl yardıma koştuğunun delili olarak değerlendiriyordu. İrlanda halkının kadirşinas jesti Türk kamuoyunda bir moral tesir sağlayacaktı.

 

Drogheda'nın Belediye Başkanı Alderman Frank Goddfrey de, şehir ambleminin Osmanlı hilal ve yıldızı olduğunu hatırlatarak "Şükran plaketimiz, iki ülke insanlarının dostluk sembolü olacaktır ümidindeyim. Dostumuz Türkiye'yi en kısa sürede Avrupa Birliği içinde görmek istiyoruz." dedi.

 

Kıtlık ve Açlık Müzesi müdürü de, Türk halkına ve Osmanlı Devleti'ne minnettar olduklarını vurguladı.

 

Herhalde dünyanın her tarafına giden adanmış ruhlar eğitim gönüllüleri buna benzer daha birçok güzel hatıraya şâhit olacak, onları tarihin derinliklerinde kaybolup gitmekten kurtaracaklardır

 

Abdullah Aymaz