Ancak Ehil Kimseler İçtihat Yapabilir

[HİÇ 542]

ANCAK EHİL KİMSELER İCTİHAT YAPABİLİR

 

Âlemlere rahmet olarak gönderilen, nebîlerin sonuncusu Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v.) Efendimiz'in ümmeti dün­ya yaşadıkça yaşayacak ve gelişecektir. Böyle yaşayacak, gelişecek ve olgunlaşacak bir ümmetin karşılaşacağı yeni Hâdiselere ve olaylara, Kitap ve Sünnetten kolaylıkla ve açık olarak hüküm bulmak ve çıkarmak, herkesin yapabileceği ko­lay bir iş değildir. Halbuki, dinlerin en mükemmeli olan islâm'ın her hâdiseye bir hüküm ve her olaya bir çözüm getirdiği, ilim erbabınca bilinmektedir. O hâlde, hakkında Kur'ân ve Sünnet­te açık hüküm bulunmayan konular hakkında, şer'î yollardan hüküm çıkarmak için içtihada ve müçtehide şiddetle ihtiyâç vardır.

Bazen, hükmün çıkarıldığı iki delîlin lafızları arasında çe­lişki oluşur. Çelişiyor gibi görülen bu hükümler arasında en kuvvetli olanını bulmaya ve anlamaya büyük bir basîret ve ilim gerekir ki, bu da ancak müçtehid olan zâtta bulunur.

Bu saydığımız şartlar ve özelliklerle birlikte daha başka zorluklar ve bilinmesi zarurî hususlar da vardır. Senedin kuv­veti ve zayıflığı gibi. işte bütün bu zorluklardan kurtulabilmek ve sıhhatli bir hükme varabilmek için müçtehide ve içtihada ihtiyâç vardır.

Har insaf sahibi iyi bilir ki; iyiArabça konuşan her Arab veya bir başkası, bütün Âyet ve Hadîslerin içerdiklerini ve ihtimâli ol­duğu şeyleri bilemez. Hattâ tahsil görmüş ve birçok ilimlerde maharet sahibi olmuş kimseler bile bu incelikleri bilemez. Bu­nun için, Âyet ve Hadîslerden hüküm çıkarmak için müçtehid olma şartı gerekli görülmüştür. Selef (önce gelen), halef (sonra gelen) ve hattâ çağımızın gerçek ilim adamları da bu konuda ittifak etmiştir. Ehliyetli olmayan kişilerin yüce dînimiz hakkın­da karar verme yetkisi yoktur demişlerdir.

Bir müslümanın Dört Mezheb'i terkederek Kitap ve Sün­netin meal ve tercemelerinden anladığımla amel edip, hüküm çıkarabilirim veya ben de müçtehidim, bununla beraber Ehl-i Sünnet'e mensubum derse, davası doğru olmaz.

 

(M. Çağlayan, Ehl-i Sünnet ve Akaidi, 165-167.)

 

10 Aralık, Mevlana Takvimi