Necip Fazıl'ın Çile'si Azeri Türkçesinde

[BDG 76]

Necip Fazıl'ın Çile'si Azeri Türkçesinde

 

Necip Fazıl Kısakürek'in şiirleri, ilk kez Azerbaycan'da yayımlandı. Şairin yüzüncü doğum yılı vesilesiyle hazırlanan kitap, Türkiye'den, Kaşgar Dergisi editörlerinden şair Cevdet Karal ve Azerbaycan Azad Yazarlar Ocağı Başkanı Rasim Karaca'nın gayretleriyle ortaya çıktı.

 

Geçtiğimiz 15 yıl içinde, eğitim ve kültür alanında önemli adımlar atılmasına rağmen, birbirine çok yakın şivelere sahip Türk ve Azeri edebiyatları arasında büyük çaplı ilişkiler kurulamadı. Azerbaycan edebiyatında tanınan ve okunan Türk yazar ve şairlerin sayısı oldukça sınırlı. Türk şiirinin en büyük ustalarından biri olan Necip Fazıl bile bu ülkede yakın zamana kadar pek fazla tanınmıyordu. Bu yüzden Azad Yazarlar Ocağı Başkanı Rasim Karaca, "Azerbaycan kültür ve edebiyat ortamı, Türkçenin bu büyük dâhisini, şiirinin ve yenileyici düşüncesinin kudretiyle tanımakta maalesef geç kaldı." itirafında bulunuyor. Necip Fazıl'ın ismi, sınırlı çevrelerde bilinmiş şimdiye kadar; Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanmaya çalıştığı günlerde, edebiyat çevreleri "Sakarya Türküsü"nü Hazar'a uyarlayarak okumuş. Adına ilk kez 1990'ların ortasında "525. Gazete"de Tevfik Abidin imzalı "Sultansız Geçen Günler" yazısında rastlanan şairin otuzdan fazla şiiri, son 3-4 yıl içinde Azerî gazetelerinde yayımlanmış. Bununla yetinmeyen Azerî edebiyatçılar, Çile'yi yeni nesillerle buluşturmayı amaçlamış. Bunun için bir yandan Azad Yazarlar Ocağı, bir yandan da Cevdet Karal çaba göstermiş. "Çile'nin en az yarısını ezbere bilmeyen, kendinde şiir yazma hakkı görmesin." diyen Karal, Bakü'de bulunduğu günlerde Necip Fazıl hakkında verdiği konferansla ilk adımların atılmasını sağlamış. Sonuç: Türk şiirinin usta ismi, 250'nin üzerinde şiiri ve poetik yazılarıyla Azerbaycan edebiyatındaki yerini aldı.

 

Başta "Çile" olmak üzere Necip Fazıl'ın eserlerinin Azerî edebiyatına kazandırılması, sadece edebî bir kazanç değil kuşkusuz. Elbette şairin mayasını Yunus'tan alan hece veznini başarıyla uygulaması ve dili maharetle kullanması da genç şairler için kıymetli bir rehberlik olacak. Rasim Karaca, Azerbaycan'da halen yaygın olan hece vezninin, "Necip Fazıl aşısı"yla çok daha iyi bir yer edineceği inancında. Ancak Necip Fazıl'ın madde ötesi âlemi tasviri, iman ve irfan üzerinde hassasiyetle duruşu, tümüyle maddeci bir yönetimden henüz sıyrılan Azerî düşünce dünyası için özellikle ufuk açıcı olacak. Cevdet Karal, Necip Fazıl'ın Azerî edebiyatına katkısını şöyle açıklıyor: "O, açların ekmek ve emek kavgasının şiirini değil, bu kavgayı zorunlu kılan materyalist görüşün ruh yoksulluğunu ve bunun alternatifini ortaya koyan şiirler yazmıştır."

 

Necip Fazıl'ı "metafiziğin kapılarını açacak bir çilingir" olarak niteleyen ve aynı dönemde edebiyat dünyasına girmiş materyalist Azerî şairlerle karşılaştıran Rasim Karaca ise bu noktaya özellikle dikkat çekiyor: "Necip Fazıl ile aynı yıllarda eser veren Samet Vurgun, Resul Rıza gibi şairler, on sene öncesine kadar sahip oldukları büyük şöhreti, bağlı bulundukları siyasi akımın yıkılması sebebiyle kaybetti. Hayatını ve sanatını ebedi değerlere bağlamış Necip Fazıl ismi ise yerini her geçen gün daha da sağlamlaştırıyor. Azerbaycan'a kapalı bırakılmış Türkiye maneviyatının bir anahtar ismi hiç kuşkusuz Necip Fazıl'dır."

 

Sayılan bütün faydaların ötesinde bir okur gözüyle bakıldığında ise sevindirici olan nokta şu: Artık Azerî okurlarla aynı "Kaldırımlar"ı adımlayabileceğiz!

 

Sırada on kitaplık bir dizi var

 

Bakü'de çağdaş Türk edebiyatı ve düşüncesine ilgi, Necip Fazıl'la sınırlı değil. Geçtiğimiz aylarda Beyan Yayınları, İz Yayınları, İnsan Yayınları, Vadi Yayınları, Edebiyat Dergisi Yayınları, Hece Yayınları, Dergah Yayınları, Binbirdirek Yayınevi, Kitabevi ve Yedi İklim Dergisi'nin katkılarıyla Azerbaycan'a iki bine yakın kitap ve dergi gönderildi. Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Nurettin Topçu, Rasim Özdenören, Cahit Zarifoğlu, Memduh Şevket Esendal, İsmet Özel, Asaf Halet Çelebi ve Sezai Karakoç, bugünlerde Azerbaycan kültür ve edebiyat ortamının en çok ilgisini çeken isimler arasında. "Çile"nin ardından, yakın bir zamanda şiir ve öykü ağırlıklı on kitaplık bir dizinin yayınlanması için hazırlıklar başlamış. İlk sırada Cahit Zarifoğlu'nun "İşaret Çocukları" adlı şiir kitabıyla Rasim Özdenören'in "Ansızın Yola Çıkmak" ve "Toz" adlı öykü kitapları var.

 

 

 

 

Zaman-14.10.2004

[adles 12]

Ne güzel ,sevindirici haberler...(Geç de olsa) fark edilmesi önemli tabii ki...İnşallah başta İngilizce olmak üzere (mağlum günümüzün lingua francası) , diğer dillerde de görebiliriz Üstadımızın eserlerini...