Arapça Ve Yunanca'ya Çevrilen Bir Adam Yaratmak

[Muvazene 190]

Bir Adam Yaratmak'ın Arapça'ya çevrilmiş olması önemlidir. Mısır bu aksiyonda öncülüğü kaptırmamış oluyor. Bununla birlikte oldukça karmaşık bir durum karşısında bulunduğumuzu fark ediyoruz. Bir yazar, eseri Arapça'ya tercüme edildiği zaman, çeviri-metin Arapça konuşulan bütün ülkeler için kâfi değil midir? Mısır'da başka bir Arapça Bir Adam Yaratmak "metni", Suriye'de başka, Libya, Tunus, Cezayir, Fas'ta başka bir metin mi sorusu, üzerinde durulması gereken bir "özel"dir. Büyük bir kütle oluşturabilecek Arapça konuşulan coğrafyada edebiyatın sunuşunu Arap yazarlarla sınırlı kaldığını müşahede etmeye mazur değil, özgürüz. Peki ama biz aynı zamanda da çelişkiye düşmüş olmuyor muyuz? Oluyoruz. Acı paradoksu görelim. Egotik tuzakta takılı kalmaktan iyidir büyük eser karşısında kendimizi gözden geçirmek. Evet, Mısır, Suriye ve öteki devletler "siz önce Necip Fazıl'la kendiniz bir barışın da" diyebilirler. Hani Almanya'nın İstanbul Başkonsolosu, Goethe Müslümandı ne dersiniz diyen gençlere: "Siz bunu kurcalayacağınıza kendi klâsiklerinizi okuyun" demişti. Yakın geçmiş, uzak çağrışım!! Vicdan katında bu sorunun muhatabı Necip Fazıl Kısakürek "kompleksi" de olacaktır, tehlike saydılar onu, bu arada 12 Eylül müdahalesenin tutarlı tarafları yanında lüzumsuz hassasiyetlerini de "tarihin işleyen yara"sı içinde olacaktır. Necip Fazıl, 79 yaşında hâlâ Vahdeddin tezinden dolayı hesaba çekilebiliyordu. Bir toplumda öncü hareketler olmazsa, o toplumun hali nice olur?

(...)

Bir Adam Yaratmak'ın Yunanca'ya çevrilmiş olduğunu ise biliyoruz. Bu Yunanca metin bugün Atina Devlet Tiyatrosu arşivinde bulunması gerekir. Öyküsü şöyledir:

1959'da Bir Adam Yaratmak ikinci defa sahnelenmişti. Aradan yirmiki sene ve bir dünya savaşı geçmiştir. Bu kadar uzun aranın sebebi ise büyük yazara karşı yürütülen adını bile unutturma savaşıdır!... Paradoks görülmelidir: 1923 Devrimini eleştiren Necip Fazıl'a karşı Devrimciler ile onlara karşı cephe açmış olan Sosyalistler âdeta birleşmişlerdir. Fakat eserin önemini gören medenî cesaret sahibi aydınlar da vardır. Görece beklenmedik ilgiye muhatap olur Necip Fazıl. Beyoğlu Zoğrafyan Lisesi eski müdürü [O sırada DP milletvekilidir], Hacopulos, Bir Adam Yaratmak'ı Yunanca'ya çevirmiştir. Büyük Doğu'da haber olur bu:

"Bir Adam Yaratmak piyesi, İstanbul mebusu, Zoğrafyan Lisesi eski müdürü Bay Hacopulos tarafından Yunanca'ya tercüme edilmiş ve Yunan Devlet Tiyatrosu'na gönderilmiştir. Piyes'in yakın zamanda Yunan Mlliî Tiyatrosu tarafından da temsili beklenebilir." [büyük Doğu, s. 1, 6 Mart 1959].

Necip Fazıl'ın da 1959'da, Atina'da sahnelenmesi fikrine sıcak baktığı anlaşılıyor. Demek ki bu "tezli piyes"in dışarı gitmesini arzu etmiş. Bay Hacopulos'a eserini izinsiz çevirdiği için bir sitemde bulunmamış. Belirtmeliyim ki, Atina'dan edebiyat adına bir davranış beklenmelidir. Bu benim kişisel bir yaklaşımımdır. Bir de Mısır'da Muhammed Harb'in çevirisi Halku'l İnsan ile Pakistan'da Masood Akthar [Mesud Aktar] Sha-ikh'in To Creat a Man'ini okurlarımıza haber vermek istiyorum.

(...)

Bu yazıyı kaleme alırken doğan bir şeyi de yazmaktan kendimi alamıyorum. Aile, sürekli Necip Fazıl oynayacak bir tiyatro kurmayı düşünmez mi acaba...

 

Kâmil Eşfak Berki

 

(Yedi İklim Dergisi - Necip Fazıl Özel Sayısı - Mayıs 2005)

[demir akar 0]

pylşm için tşkler