Nizam

[pur nese 8]

NİZAM

 

Bir nizam ki, eskimez, yıpranmaz, sendelemez ,

Mekan onu aşamaz, zaman onu delemez.

 

1974

[BDG 76]

Zamanın ve mekanın yani "varlığın" hakimiyeti ancak var edilmiş olanadır. Zaman, uçsuz bucaksız bir daire, tüm varlığa hükmetmek istercesine atmış oltasını varlık denizine. Ya zamana takılıp oltadaki cazibe sanılan solucana kanacak insan ya da zamanı aşıp doğru minvalde seyredecek. Oltaya takılmayacak.

Mekan ise mekan üstüne varmak için vesile olduğu surette bizdendir, buna uzak olduğu nispette bize(insana) ıraktır.

Eskimeyecek olan, "yeni" kavramı gibi "güzel" kavramının dahi olmadığı ama acizliğimizden ancak kelimelerle ifade edebildiğimiz, güneşin aydınlığından daha aydınlık, en lezzetli meyvaların tadından daha lezzetli, en hoş kokulardan daha hoş kokan, kalpteki en önemli hasselerden olan "sevgi"nin bizi vardırmaya çalıştığı uçsuz bucaksız, yek bütün halindeki, gitmek istediğimiz "sonsuzluk sarayı" "nizam"ın kıymetini anlayarak, nizamın anlattığı düzeni yaşayarak varılacak yerdir... Nizamın ulaştırdığı bahçe dipsiz ve bucaksız, bize ezelden haber verilen bahçedir. Dünyada hiçbir endaze ile kıyaslama yapamayacağımız bir bahçedir.

 

Bizlerin de o güzel nizama layık olması ve namütenahi aleme erebilmesi ümidiyle...

[trradomir 206]

BDG'nin söylediklerine ek olarak, şunları söylemek istiyorum ben de acizane.

 

Bizim bildiğimiz alemdeki tüm yaratılmışlar, zaman ve mekan kavramına bağımlıdır. Bu mekanın dışına çıkamaz, zaman kavramını durduramaz. Bırakın çıkmayı ve durdurmayı, içtimai hayata geçilmeden önceki devirleri görmüş bir türe, teknoloji devrini yaşatan, insanı ilerleterek tamamen farklı bir dünyaya götüren hayal kudreti bile bunların haricini tahayyül edemez, olmaz. Haydi, mekansızlığı tahayyül edin bakalım! Mekanın dışındaki bir 'var'ı bulabilir, açıklayabilir misiniz? Ruhlar alemini bile tahayyül etmeye çalışırken, onlara farklı bir boyutta belli bir kütle ithaf etmiyor, kendilerini bir boşlukta asılı enteresan bir mana olarak tahayyül etmiyor muyuz? Varlığını devam ettiren, kesintisiz var olan, hep var olan bir nesneyi düşünün. Zaman kavramının dışına çıkabildiniz mi? Tahayyül ettiğiniz nesne az önce oradaydı, şu anda da orada, gelecekte de olacak, hep orada olacak. Zamanı yoksayabildik mi böyle düşünürken? Kesinlikle, hayır! Zaman ve mekan, Allah'ın insan aklını sınırladığı en keskin sınır olsa gerek. Bu hududun ihlali, sefil akıl için muhal... Bu sınırları aştığımızda, mekandan ve zamandan münezzeh olana, bu iki kavramın da yaratıcısı ve hükmedicisi olana ulaşıyoruz. Öyle bir varlık ki mekanın sahibi, zamanın ilerleticisi...

 

İnsan aklının bizzat kendisi bu sınırların dışına çıkamazken, maddi manada düşündüğümüzde insanın en büyük kudretinin bizzat kendisinin beceremediği bir işi, onun ürünlerinden bekleyebilir miyiz? Elbette hayır! Zamanın ve mekanın içinden doğup, bu iki kavramı aşabilmek mümkün olabilir mi? Zihinlerimizin kapasitesi zaman ve mekan haricini tahayyüle yetseydi, belki; fakat şu halde bu, muhallerin belki de en keskini...

 

Neticede cihanşumul olmayı hedef tayin etmiş olsa bile, Hiçbir insanî rejim evrensel değildir. Örnek vermek gerekirse, mağara adamlarından oluşmuş bir toplulukta ne kapitalizmi, ne komünizmi belirleyici, ayırt edici prensipleriyle uygulayabilirsiniz. Zaten beşeri sistemlerin zaman içerisinde vuku bulan gelişmelere bir tepki olarak doğduğunu da gözönünde bulundurursak, bu sistemlerin sahip olduğu bağımlılıklar daha net bir biçimde ortaya çıkar.

 

Yalnızca, mekandan ve zamandan münezzeh olanın sistemi mekandan ve zamandan münezzeh olabilir. Her şart altında uygulanabilecek olan bir rejimdir ki, ancak insanoğlunun tabiatına uygunluk gösterir. Gerisi sınırlamadır, gelip geçici hayallerden ibarettir.

 

Zamandan ve mekandan münezzeh olanın sisteminin ne olduğunu söylemeye gerek var mı?